WPŁYW ROZWOJU MOWY NA DOJRZAŁOŚĆ SZKOLNĄ

       Mowa w życiu dziecka stanowi podstawowe narzędzie w komunikowaniu się, zdobywaniu informacji oraz w nawiązywaniu kontaktów społecznych. W dużej mierze wpływa na całokształt rozwoju i na tzw. dojrzałość szkolną. Praca nad rozwojem mowy dziecka zaczyna się bardzo wcześnie, bo już w okresie gaworzenia. Poprzez częsty kontakt z dzieckiem pobudzamy je do wydawania jak najwięcej i jak najbardziej zróżnicowanych dźwięków. Potem w okresie rozwoju słów uczymy wypowiadać je pokazując jednocześnie nazywany przedmiot. Wreszcie w okresie rozwoju zdań zaczynamy już rozmowę z dzieckiem wzbogacając jego słownik i zwracając uwagę na formy gramatyczne. Niestety nie wszyscy rodzice mają świadomość, że oprócz nauki mówienia i poprawnie formułowanych zdań, ważne dla rozwoju dziecka i dla jego przyszłego powodzenia w nauce szkolnej, istotnym elementem jest poprawność artykulacyjna wszystkich głosek.

       Każde dziecko powinno opanować mowę do 5 roku życia pod względem artykulacyjnym czyli umieć wypowiadać prawidłowo wszystkie dźwięki. Oprócz tego mowa powinna być w tym okresie na tyle rozwinięta, żeby dziecko zaczęło samo opowiadać. Możemy jednak spotkać się z tym, że w trakcie kształtowania się mowy dziecka będą występowały pewne nieprawidłowości. Jest to objaw fizjologiczny, tzn. zgodny z rozwojem dziecka, a przemija czasem bez leczenia. Do tych nieprawidłowości należą: bełkotanie, agramatyzmy i okresowe jąkanie.
W całości jednak mowa dziecka posiadającego te nieprawidłowości jest zrozumiała. Zatem pojedyncze dźwięki dziecko często potrafi wypowiedzieć prawidłowo, a myli je jedynie w mowie spontanicznej. Może także używać tylko pierwszej lub trzeciej osoby, mówić tylko w liczbie pojedynczej, przestawiać kolejność wyrazów w zdaniu, przez co zdanie to zmienia sens. Natomiast okresowe jąkanie zwane inaczej jąkaniem rozwojowym występuje najczęściej u chłopców i zwykle między 3 - 4 rokiem życia. Polega ono na kilkakrotnym powtórzeniu tej samej, zwykle początkowej sylaby wyrazu. Jąkanie to tłumaczy się jako zaburzenie powstałe w wyniku niedojrzałości mięśni artykulacyjnych i powstających na tym tle dysproporcji między chęciami a możliwościami dziecka. Dziecko chce znacznie więcej powiedzieć, niż potrafi - jak gdyby szybciej myśli, niż może swoje myśli wypowiedzieć.

       Wszystkie wymienione nieprawidłowości wymowy powinny ustąpić po 5 roku życia. W wypadku gdy utrzymują się ponad ten wiek, potrzebna jest odpowiednia porada lekarska i specjalne ćwiczenia mowy. Specjaliści z zakresu logopedii i językoznawstwa wyraźnie podkreślają, że prawidłowy rozwój mowy stanowi bardzo istotny element dojrzałości szkolnej dziecka. Właśnie od stanu mowy dziecka zależy w znacznej mierze powodzenie w nauce, a w szczególności ma ona wpływ na początkową naukę czytania i pisania. Prawidłowo rozwinięta mowa ustna stanowi podstawę nauki. Rozwój mowy pisanej jest jak gdyby przedłużeniem mowy ustnej. Normalnie rozwinięte dziecko w wieku szkolnym powinno mówić pełnymi zdaniami, poprawnie zbudowanymi pod względem gramatycznym, oraz prawidłowo wymawiać wszystkie dźwięki ojczystego języka.

mgr Maria Łepkowska